فیستول حفره ی غیر طبیعی تونل شکل بین دو عضو یا سطح بدن است. فیستول بیشتر مابین رکتوم (پایین ترین قسمت روده) و واژن، رکتوم و پوست اطراف مقعد،دستگاه گوارش تحتانی و مثانه تشکیل می شود. فیستول ممکن است دردناک، ترسناک، خجالت آور باشد. خوشبختانه، درمان های متنوعی وجود دارد. برای تشخیص فیستول مقعدی باید با علائم فیستول، و مراقبت های بهداشتی آن آشنا شوید. پزشک می تواند عوامل خطر از جمله جراحی، آسیب، یا درمان غیر طبیعی را ارزیابی کند.
بخش اول: تشخیص فیستول و بررسی علائم آن
درد اطراف مقعد و دستگاه تناسلی
درد و سوزش از علائم شایع فیستول هستند. ممکن است اطراف مقعد، دستگاه تناسلی، و مابین دستگاه تناسلی و مقعد درد و ورم را تجربه کنید.
- فیستول مقعد هنگام اجابت مزاج باعث درد می شود.
- فیستول واژن هنگام رابطه ی جنسی باعث درد می شود.
خونریزی و ترشح غیر عادی
فیستول ممکن است باعث خونریزی و ترشح اطراف مقعد و دستگاه تناسلی شود. ممکن است ترشح بوی بدی داشته و یاچرکی باشد.
اگر مبتلا به فیستول واژن باشید، ممکن است ترشح واژن چرکی و یا همراه با مدفوع باشد. یکی دیگر از علائم آن گاز واژینال است.
مشکلات دستگاه ادراری از علائم فیستول
یکی از علائم تشخیص فیستول مثانه مشکل دستگاه ادراری است. علاوه بر عفونت دستگاه ادراری، ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید :
- مشکل نگه داشتن ادرار و یا ترشح غیر عادی ادرار(ترشح ادرار از واژن)
- عبور گاز از مجار ی ادراری (سوراخ بین مثانه و دستگاه تناسلی) هنگام مدفوع کردن
- تغییر رنگ و بوی بد ادرار
مراقب علائم دستگاه گوارش باشید
فیستول باعث درد در لگن و شکم می شود. هم چنین ممکن است تهوع داشته و استفراغ کنید. در حالی که این علائم ممکن است مرتبط با مشکل دیگری باشد، اگر همراه با علائم شایع فیستول باشند (درد و ترشح دستگاه تناسلی) نشانه ی فیستول است.
به علائم کلی بیماری برای تشخیص فیستول توجه کنید
علاوه بر علائم خاص، فیستول علائم ناشناخته ای دارد که بر کل بدن اثر می گذارند. این علائم ممکن است نشانه ی عفونت باشند. علائم عبارتند از :
- تب
- لرز
- خستگی
- احساس بیماری
بخش دوم: تشخیص فیستول توسط پزشک
مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان فیستول
اگر فکر می کنید مبتلا به فیستول هستید با پزشک تماس بگیرید. اگر فیستول درمان نشود باعث عفونت و آسیب بیشتر به بافت های اطراف می شود. موارد زیر را با پزشک در میان بگذارید:
- هر علائمی که در حال حاضر تجربه می کنید.
- سابقه ی بیماری و دیگر شرایط پزشکی.
- داروهایی که مصرف می کنید.
معاینه ی فیزیکی توسط پزشک متخصص
پزشک شما را به منظور تشخیص علائم فیستول معاینه می کند. پزشک برآمدگی ها،حساسیت ها،و دیگر علائم بیماری، عفونت، و آسیب را بررسی می کند.
- پزشک لگن را به منظور بررسی فیستول واژن، ممکن است معاینه لگن را انجام دهد و از یک اسپکولوم برای نگاه کردن به داخل واژن استفاده کند.
- برای فیستول مقعد یا روده ، پزشک ممکن است نیاز داشته باشد که داخل راست روده شما را به صورت دیجیتال احساس کند (با انگشتان و دستکش) و یا با استفاده از آنوسکوپ درون مقعد و رکتوم را معاینه می کند
- فیستول مقعد را می توان از طریق سوراخ پوست اطراف مقعد معاینه کرد.
اجازه ی آزمایش های عکس برداری
اگر پزشک مشکوک به فیستول باشد، یک یا چند آزمایش تصویر برداری برای تعیین محل فیستول انجام می دهد. آزمایش های تصویر برداری عبارتند از:
- پرتو ایکس از مقعد، دستگاه ادراری، و دستگاه تناسلی. ممکن است نیاز به تزریق یا آنما داشته باشید (از طریق ید رادیو اکتیو یا باریم) که هدف آن نشان دادن فیستول در پرتو ایکس است.
- سی تی اسکن یا MRI
- سونوگرافی مقعد و واژن
کولونوسکوپی در صورت توصیه پزشک
اگر پزشک مشکوک به فیستول ناشی از بیماری کرون و بیماری التهابی روده باشد کولونوسکوپی را تجویز می کند. کولونوسکوپی با قراردادن دوربینی کوچک در کولون از راه مقعد و با استفاده از لوله ای بلند و منعطف انجام می شود.
اکثر مواقع، کولونوسکوپی تحت سدیشن هوشیار انجام می شود و به این معنی است که در طول جراحی نیمه هوشیار بوده اما درد و ناراحتی نخواهید داشت.
آزمایش خون برای تشخیص فیستول
برای تشخیص برخی از انواع فیستول آزمایش خون ضروری است. آزمایش خون برای تشخیص بیماری کرون (دلیل شایع فیستول) میتوانید مفید باشد.
تست رنگ آبی یا دو رنگ برای تشخیص فیستول واژن
از این تست ها برای تشخیص فیستول واژن، مثانه، و یا رکتوم استفاده می شود. پزشک از شما میخواهد که رنگ روشن بلعیده و یا رنگ را به رکتوم و مثانه شما تزریق می کند. سپس یک تامپون در واژن شما قرارداده و اگر تامپون آبی رنگ شود به معنی فیستول است.
- تست دو رنگ برای نشان دادن محل فیستول بین واژن و دستگاه ادراری استفاده می شود.
- تست رنگ آبی فیستول بین رکتوم و واژن را بررسی می کند.
آزمایشات دیگر را بسته به نوع فیستول انجام دهید
پزشک ممکن است آزمایشات دیگری نیز توصیه کند. برخی از آزمایشات شامل موارد زیر هستند
- بیوپسی بافت روده برای بررسی بیماری کرون
- تست هایی برای بررسی عملکرد رکتوم و اسفنکتر
در مورد گزینه های درمان فیستول با پزشک مشورت کنید
درمان مناسب فیستول بستگی به اندازه، جایگاه، و عوارض مرتبط دارد. ممکن است پزشک شما را به متخصص اورولوژی، یا متخصص زنان ارجاع دهد. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سوند مثانه که در فیستول قرارداده می شود و هر گونه مواد عفونی، مایعات تجمع یافته، را تخلیه می کند.
- آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
- جراحی برای درمان فیستول
- استفاده از چسب های مخصوص پزشکی و مواد دیگر )همچون کلاژن) برای پر کردن فیستول
- فیستول بین مقعد و سطح پوست را می توان با برش کوچک در پوست و عضلات بالای فیستول درمان کرد.
بخش سوم: ارزیابی عوامل خطر
بررسی وضعیت التهابی روده
بیماری التهابی روده هم چون بیماری کرون و کولیت اولسراتیو خطر ابتلا به فیستول را افزایش می دهند. اگر علائم فیستول داشته و مشکوک به التهاب روده هستید به پزشک مراجعه کنید.
- اسهال، انقباض شکمی، نفخ، مدفوع خونی، تب، تهوع، و کاهش وزن ناگهانی نشانه ی بیماری التهابی روده است.
- دیورتیکولیت که در آن پاکت های کوچکی که در کولون تشکیل شده و ملتهب یا عفونی می شوند باعث فیستول می شوند.
سابقه ی زایمان
فیستول ممکن است نتیجه ی زایمان سخت باشد. فیستول بین رکتوم و واژن رایج است اما ممکن است فیستول اطراف بیرون مقعد تشکیل شود. پس از زایمان،به پزشک زنان و زایمان مراجعه کرده تا مطمعن شوید که آسیب های ناشی از زایمان به خوبی درمان می شوند.
اگر به تازگی زایمان کرده و علائم عفونت و فیستول همچون تب، درد، و ترشح بد بو دارید به پزشک زنان مراجعه کنید.
بررسی سابقه ی آسیب لگنی و عفونت
هر گونه آسیب به روده و یا لگن شما را در معرض خطر فیستول قرار می دهد. این نوع جراحت ناشی از آسیب (آسیب به دلیل تصادف) و یا جراحی لگن است(هیسترکتومی). فیستول ممکن است نتیجه ی عفونت، سرطان، و یا پرتو درمانی باشد که بر لگن تاثیر می گذارند.
- آسیب های ناشی از پرتو درمانی در دراز مدت خود را نشان می دهند. اگر تحت پرتو درمانی قرار گرفته باشید فیستول ۶ ماه تا ۲ سال بعد توسعه می یابد.
- برخی از عفونت های جنسی هم چون HIV و کلامیدیا احتمال ابتلا به فیستول را افزایش می دهند.